Staart- en maneneczeem steeds verder ontrafeld
Staart- en maneneczeem is een veel voorkomende allergische aandoening bij paarden en pony’s en veroorzaakt veel leed. Er bestaat helaas nog geen middel dat staart- en maneneczeem kan genezen. Vijf jaar onderzoek door onderzoekers van Wageningen University en de faculteit Diergeneeskunde met steun van technologiestichting STW, Vereniging Koepel Fokkerij en Artu Biologicals heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd over deze aandoening.
Door de resultaten van dit onderzoek zijn we nu een stap dichterbij methodes voor de diagnose, vermindering en behandeling van staart- en maneneczeem.
Staart- en maneneczeem (zomereczeem) is een allergische aandoening bij paarden en pony’s veroorzaakt door Culicoides insecten, beter bekend als knutten. Beten van knutten veroorzaken een hevige jeuk bij allergische paarden waardoor deze gaan schuren met alle gevolgen van dien. Zowel factoren uit de omgeving als kenmerken van een paard zelf bepalen of het symptomen van staart- en maneneczeem ontwikkelt.
Dit maakt het lastig het optreden van staart- en maneneczeem bij paarden terug te dringen en te behandelen. De afgelopen vijf jaar hebben onderzoekers gewerkt aan het ontwikkelen van methodes voor de diagnose, vermindering en behandeling van staart- en maneneczeem.
Genetische aanleg voor staart- en maneneczeem
Staart- en maneneczeem gegevens van ruim 10.000 paarden werden verzameld. De genetische analyse van deze gegevens liet zien dat het krijgen van staart- en maneneczeem voor ongeveer 20% bepaald wordt door erfelijke factoren. Geen enkele andere factor, naast blootstelling aan knutten, heeft een dergelijk grote invloed. Echter, de overerving is complex en wordt niet bepaald door één enkel gen, maar door een samenspel van meerdere genen. Het is nog niet bekend welke stukjes (genen) van het erfelijk materiaal (het DNA) bijdragen aan deze aanleg voor staart- en maneneczeem. Door het vinden van deze genen kan er in de fokkerij beter geselecteerd worden tegen staart- en maneneczeem. Het DNA onderzoek wordt voortgezet in een onlangs door de Europese Commissie gefinancierd project genaamd ‘HORSEGENE: Genomic tools for breeding against heritable diseases in horses’ (www.horsegene.eu).
Afweerreactie
Een paard dat gevoelig is voor staart- en maneneczeem, zal tegen bepaalde eiwitten uit het speeksel van knutten een afweerreactie ontwikkelen en hiervoor antistoffen aanmaken. Het onderzoek liet zien dat de afweerreactie in de gezonde paarden een ander soort reactie is dan die in paarden met staart- en maneneczeem. Deze (gezonde) reactie beschermt juist de gezonde paarden tegen het ontwikkelen van symptomen. Met het oog op de ontwikkeling van een test en mogelijke therapie tegen staart- en maneneczeem, werd gezocht naar deze specifieke eiwitten (allergenen) in de knut. In totaal konden 8 van dit soort allergenen geïdentificeerd worden. Met behulp van deze allergenen is een bloedtest ontwikkeld waarmee voor 9 van de 10 paarden die de allergie hebben, dit kan worden aangetoond. Deze allergenen kunnen kunstmatig worden geproduceerd en dat biedt kansen voor het ontwikkelen van een immuuntherapie voor staart- en maneneczeem. De allergenen worden dan tezamen met hulpstoffen herhaaldelijk toegediend om het afweersysteem te “leren” om minder heftig op de allergenen te reageren.
Financiering
Het onderzoek werd gefinancierd door technologiestichting STW, Vereniging Koepel Fokkerij en Artu Biologicals (onderdeel van ALK-Abelló). Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van het departement Infectieziekten en Immunologie en het departement Gezondheidszorg Paard van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, en door onderzoekers van de leerstoelgroepen Fokkerij en Genetica, Celbiologie en Immunologie, en Kwantitatieve Veterinaire Epidemiologie van het Departement Dierwetenschappen van Wageningen University, met medewerking van studenten en vele eigenaren van pony’s en paarden van diverse rassen.