VHD-uitbraak bij tamme en wilde konijnen: landelijk beeld en oorzaak
Begin december 2015 zijn vanuit het hele land meldingen gekomen over acute sterfgevallen onder wilde en tamme konijnen. Het ziektebeeld deed vermoeden dat het hier ging om een uitbraak van VHD (Viral Hemorrhagic Disease), ook wel Rabbit Hemorrhagic Disease (RHD) genoemd. Al snel bleek dit inderdaad het geval te zijn.
Virusstammen
De ziekte VHD is zeer besmettelijk en wordt veroorzaakt door een virus: het RHD-virus. Tegen de klassieke variant van dit virus (RHD1) bestaat in Nederland een vaccin. Veel tamme konijnen krijgen dit vaccin jaarlijks toegediend.
Onder de tamme konijnen die gestorven bleken te zijn als gevolg van VHD bevonden zich echter ook gevaccineerde konijnen. Hierdoor werd het aannemelijk dat de sterfte veroorzaakt werd door het RHD2-virus, een variant van het ‘klassieke’ RHD-virus.
Bevestiging
Vervolgens is uitgezocht welke virusvariant verantwoordelijk is. Tot nog toe zijn veertien tamme konijnen onderzocht bij het Veterinair Pathologisch Diagnostisch Centrum (faculteit Diergeneeskunde) en acht wilde dieren bij het Dutch Wildlife Health Centre.
Van twaalf dieren staat inmiddels vast dat zij inderdaad zijn besmet met het RHD2-virus. Deze konijnen komen uit verschillende delen van het land (de provincies Utrecht, Gelderland en Zuid-Holland). Ook in de provincie Groningen is sterfte als gevolg van RHD2 vastgesteld.
Aanvullend onderzoek
Van acht andere dieren zijn er vier waarbij de eerste onderzoeksresultaten sterk doen denken aan VHD. Deze dieren komen uit Limburg, Overijssel, Noord-Brabant en Gelderland. Aanvullend onderzoek zal moeten uitwijzen of bij deze dieren daadwerkelijk sprake is van VHD, en of hier ook sprake is van een RHD2-infectie. Bij de vier andere dieren zijn geen aanwijzingen voor VHD gevonden.
Landelijk beeld
Het aantal bevestigde gevallen in Nederland is weliswaar klein, maar het zegt wel iets over de geografische spreiding van het virus. Ondanks dat de aanwezigheid van het virus nog niet in alle provincies is vastgesteld is het, op basis van de locaties van de bevestigde gevallen, erg waarschijnlijk dat het virus zich over heel Nederland heeft verspreid.
Verdenkingen
Over verdachte gevallen (plotselinge sterfte onder konijnen) hebben we vanuit het hele land veel informatie ontvangen. Het aantal dieren per melding varieerde daarbij van 1 tot 30 dode dieren. Bij veel konijnen wordt echter geen verder onderzoek gedaan, onder andere vanwege de kosten van een sectie op tamme konijnen. Omdat een groot aantal konijnen niet wordt ingezonden maar alleen gemeld, blijft het dan dus alleen bij een verdenking. Zeker omdat er andere ziekten zijn die vergelijkbare symptomen kunnen geven, kan dit een vertekend beeld opleveren. Bevestiging van het ziektebeeld door middel van pathologisch onderzoek (sectie) is dus belangrijk. Maar zelfs als konijnen gestorven blijken te zijn aan VHD, hoeft dat niet als gevolg van een besmetting met het RHD2-virus te zijn. Als het niet-gevaccineerde konijnen betreft kan immers ook RHD1 in het spel zijn: de klassieke variant van het virus. Naast het pathologisch onderzoek is daarom laboratoriumonderzoek nodig om de virusvariant te bevestigen.
Wat het onderzoek bij wilde konijnen extra lastig maakt, is dat konijnen deels ondergronds leven en daar dus ook kunnen sterven. Veel dode wilde konijnen zullen daarom nooit worden opgemerkt.
Meer weten?
Lees ook onze uitgebreide berichtgeving over de ziekte VHD en de acute sterfte onder konijnen, inclusief adviezen en achtergronden.