Vector-overgedragen ziekten bij de hond in de Oekraïne, waar moet je rekening mee houden?
dr. Christine J. Piek, specialist interne ziekten gezelschapsdieren
In tabel 1 zijn de belangrijkste karakteristieken van de in de Oekraïne endemische vector overgedragen aandoeningen weer gegeven. Anaplasma phagocytophilum is als enige ook in Nederland endemisch. Van iedere verwekker in de tabel is tevens een korte infobullet met een link naar een relevant open access overzichtsartikel.
De verspreiding van de vector is bepalend voor het al dan niet voorkomen en verspreiden van de aandoening. In de Oekraïne en westelijk aangrenzende landen zijn de vectoren aanwezig die de vermelde ziektes overdragen maar informatie over prevalentie van deze aandoeningen is schaars. In zijn algemeenheid is de prevalentie van klinische cases van de in de tabel vermelde vector-overgedragen ziektes laag. Prevalentiegegevens zijn in de differentiële diagnostiek alleen zinvol als de reishistorie van de hond volledig is. Gekozen is daarom om het verspreidingsgebied van de vector in dit overzicht op te nemen om een realistische inschatting van mogelijke besmetting bij een individuele hond te maken.
Tabel 1. In Oekraïne endemische vector-overgedragen aandoeningen relevant voor de hond
Canine Leishmaniasis heeft geen hoge prioriteit in de differentieel diagnose bij huidafwijkingen bij honden afkomstig uit de Oekraïne. Leishmania infantum wordt wel door de WHO gerapporteerd als endemisch in de Oekraïne. Het aantal, waarschijnlijk ongerapporteerde, humane cases in 2020 was nul, bij een bevolking van 45 miljoen inwoners. Betrouwbare gegevens over de seroprevalentie of klinische cases bij de hond zijn er niet. In de literatuur is slechts een enkel casereport bij de hond beschreven. Ook dit betreft importhonden uit endemische gebieden. De huidafwijkingen bij Leishmaniasis zijn vooral gelocaliseerd op de dun behaarde delen, rond de ogen, mond, oorranden, hakken en ellebogen. Het betreft voor schilfering met ulceratieve lesies. Jeuk is geen opvallend klinisch verschijnsel.
Aanvullende informatie
https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/gho-ntd-leishmaniasis
Dirofilaria repens is endemisch in de Oekraïne. Microfilaria circuleren in het bloed, de volwassen wormen nestelen zich voornamelijk onder de huid, in subcutaan weefsel, sporadisch in andere lichaamsdelen. Infecties verlopen meestal mild. De nodules kunnen gepaard gaan met jeuk en pijn, maar zijn in veel gevallen symptoomloos.
Aanvullende informatie en behandeladvies
https://parasitesandvectors.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13071-018-3205-x.pdf
Figuur 1: Verpreiding van Dirofilaria repens in Europa. Uit: Recent advances on Dirofilaria repens in dogs and humans in Europe, Capelli et al., Parasites & Vectors volume 11, Article number: 663 (2018 )
Babesia canis canis/vogeli zijn de belangrijkste verwekkers van babesiosis bij de hond, overgebracht door respectievelijk de teken Dermacentor reticulatus (Figuur 2) en de Rhipicephalus sanguineus (Figuur 4). Ze veroorzaken een acuut ziektebeeld. Lichtmicroscopisch zijn ze niet van elkaar te onderscheiden. Naast Babesia canis zijn ook Babesia microti en Babesia gibsoni potentiële veroorzakers van babesiosis bij de hond. Deze veroorzaken sporadisch voorkomende aspecifieke chronische ziekteverschijnselen.
Aanvullende informatie en behandeladvies
https://parasitesandvectors.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13071-016-1596-0.pdf
Figuur 2. Verspreiding van Dermacentor reticulatus in Europa, EFSA rapportage.
Figuur 3. Verspreiding van babesiosis bij de hond in Europa. Uit: Solano-Gallego et al. Parasites & Vectors (2016) 9:336
Het verspreidingsgebied van de vector van Ehrlichia canis, de Rhipiciphalus betreft het uiterste zuiden van de Oekraïne en twee meer noordelijk gelegen regio’s. Het is een teek die actief is boven de 6◦ C. en naast in de vegetatie ook in schuren overleeft waardoor infestatie met de teek ook in de winter kan optreden. Acute infecties geven zeer milde, zelflimiterende symptomen. Chronische infecties zijn te herkennen aan een of meerdere cytopenieën en verschijnselen passend bij glomerulonefritis.
Aanvullende informatie en behandeladvies
https://parasitesandvectors.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13071-015-0649-0.pdf
Figuur 4. Verspreiding van Rhipicephalus sanguineus in Europa, EFSA rapportage.
Figuur 5. Verspreiding van Rhipicephalus sanguineus in de Oekraïne ( uit: Ticks and Tick-borne Diseases, A.S. Rogovskyy et al, Volume 8, Issue 1, January 2017, Pages 99-102)
Het verspreidingsgebied van de vector van Anaplasma phagocytophylum, de Ixodes ricinus teek betreft vrijwel heel Europa, maar is beperkt in de Oekraïne. Na een incubatietijd van 1-2 weken ontwikkelen honden een periode van koorts die meestal zelflimiterend is. Sommige honden presenteren met locomotieproblemen die passen in het beeld van een polyartritis. Gedurende het ziekteproces worden trombopenie en anemie gezien.
Aanvullende informatie en behandeladvies
https://parasitesandvectors.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/s13071-015-0649-0.pdf
Figuur 6. Verspreiding van Ixodes ricinus in Europa, EFSA rapportage
Kijk ook in de kennisbank voor meer informatie over bloedparasieten.