Bij hoefbevangenheid is er een ontstekingsproces gaande tussen de hoefwand en het hoefbeen, waardoor de verbinding verzwakt en het hoefbeen in de hoef kan gaan verzakken of kantelen. Hierdoor heeft het paard bij een acute hoefbevangenheid veel pijn en kan het kreupel lopen, ‘op eieren staan’ of zelfs helemaal niet meer willen lopen of staan. In meer chronische gevallen kan de ziekte worden herkend aan de kenmerkende ringen op de hoefwand.

Oorzaken

De precieze oorzaak van hoefbevangenheid is onduidelijk, wel is zeker dat er verschillende factoren een rol spelen. Over het algemeen is te zeggen dat hoefbevangenheid ontstaat door een andere, onderliggende aandoening. De oorzakelijke factoren voor het ontstaan van hoefbevangenheid zijn grofweg op te delen in drie hoofdgroepen:

• Een ziekte elders in het lichaam (het niet afkomen van de nageboorte oftewel aan de nageboorte staan, of een ontsteking aan de dikke darm). De hierbij aanwezige bacteriën vormen gifstoffen die via de bloedbaan in de hoef terecht komen. Hier zorgen ze voor een verandering in de doorbloeding van de hoef waardoor hoefbevangenheid ontstaat.
• Overbelasting van de voet. Als een paard een been minder belast, zal hij zijn gewicht naar het andere been belasten waardoor deze overbelast kan raken. Ook kan overbelasting bijvoorbeeld optreden in de voorbenen van paarden die langdurig op een harde weg lopen. Door de overbelasting wordt enerzijds de bloedvoorziening dichtgedrukt en anderzijds zorgt dit direct voor het losscheuren van de verbinding tussen de hoornschoen en het onderliggende hoefbeen.
• Verstoring van de hormoonbalans. Een verstoring van de hormoonbalans kan optreden door de opname van bepaalde medicijnen of doordat het dier aan een andere ziekte lijdt die voor een verstoorde hormoonbalans zorgt. Uit onderzoek is gebleken dat dit de grootste oorzaak van hoefbevangenheid is. Tenminste 50% van de paarden en pony’s met hoefbevangenheid heeft ook PPID (vroeger ook ‘ziekte van Cushing’ genoemd) of het metabole syndroom. De precieze reden waarom deze dieren last krijgen van hoefbevangenheid is nog niet bekend, maar mogelijk speelt de verstoorde suikerhuishouding een rol.

Diagnose

De diagnose van hoefbevangenheid wordt meestal gesteld aan de hand van de verschijnselen. Om meer inzicht te krijgen in de stand van het hoefbeen binnen de hoornschoen kan een röntgenfoto gemaakt worden.

Behandeling

Als het paard aan de pijnlijke ernstige acute vorm lijdt, moet direct actie worden ondernomen. Omdat de gevolgen groot kunnen zijn, is het consulteren van een dierenarts altijd noodzakelijk. Ook bij de chronische vorm is het belangrijk dat de hoefbevangenheid tot stoppen wordt gebracht. De dierenarts zal het paard medicijnen geven die pijn en ontsteking verminderen. Daarnaast moet de oorzaak van de hoefbevangenheid achterhaald en behandeld worden.
In ernstige gevallen kan het ‘zakken en kantelen’ van het hoefbeen ervoor zorgen dat het hoefbeen aan de onderzijde van de hoef door de zool naar buiten komt, een complicatie die euthanasie van het paard helaas noodzakelijk maakt.

Voor de behandeling van hoefbevangenheid kunt u terecht bij de afdeling Inwendige Ziekten van het Paard.

Wat kunt u doen?

Het is belangrijk om hoefbevangenheid te voorkomen. Enkele belangrijke voorzorgsmaatregelen zijn het goed afsluiten van de ton en het paard slechts beperkt in een ‘vette’ wei laten lopen. Indien het paard te dik is, is het belangrijk dat het paard langzaam en in overleg met de dierenarts afvalt.
In het geval van een acute hoefbevangenheid is het noodzakelijk dat een dierenarts wordt geconsulteerd. Hiernaast kunt u het volgende doen:

• Ga niet met het paard lopen. Dit doet veel pijn en kan er voor zorgen dat de verbinding tussen het hoefbeen en de hoefwand verder loslaat.
• Zorg dat de voeten gekoeld worden. Dit kan door de voeten af te spoelen of ze in te pakken in een nat verband, dat elk uur opnieuw nat gemaakt wordt. Door het koelen van de voeten wordt de bloedvoorziening in positieve zin bevorderd.
• Zorg dat het paard een plek krijgt waar het kan en wil liggen. Paarden die hoefbevangen zijn hebben pijnlijke voeten en willen deze graag ontlasten.
• Daarnaast kan uw smid of dierenarts helpen bij het ondersteunen van de voet, waardoor er minder druk van de buigpezen op het hoefbeen komt te staan.

De informatie over hoefbevangenheid is ontleend aan het artikel ‘Hoefbevangenheid, serieus probleem’ in PaardenSport, geschreven door dr. Ellen Roelfsema, specialist inwendige ziekten van het paard van de Universiteitskliniek voor Paarden.