Parasieten

Parasieten zijn levensvormen die kunnen voortbestaan ten koste van een ander organisme, waarmee ze samenleven. We onderscheiden ecto- en endoparasieten. Ectoparasieten leven op of in de huid van het dier, endoparasieten bevinden zich dieper in het organisme. De Dermatologie houdt zich vooral bezig met de behandeling van huidaandoeningen door ectoparasieten.

Verschijnselen

Verschijnselen van huidaandoeningen veroorzaakt door parasieten:

• vlooien: jeuk
• schurft: jeuk als een allergische reactie op de uitwerpselen van de mijt
• jongehondenschurft: kale plekken en ontstekingen
• schilfermijt: ‘stoffige’ vacht, schilfering en jeuk
• luizen: jeuk, neten (eieren van de luizen) aan de haren en aan schilfers
• oorschurft: heftige jeuk aan de oren en korsten in de oren
• teken: zwelling, roodheid en jeukklachten

De oorzaken kunnen divers zijn.

Vlooienallergie (pulicosis)

Dit is een besmettelijk huidprobleem dat veroorzaakt wordt door de kattenvlo (Ctenocephalides felis). Deze komt ook voor bij honden en mensen.

Schurft

Dit is een besmettelijk huidprobleem (ook voor de mens) dat leidt tot heftige jeuk, veroorzaakt door mijten; spinachtigen. Bij honden is dat de Sarcoptes canis, bij katten de Notoëdres cati.

Jongehondenschurft of Jeugdschurft (demodicosis)

Dit is een huidprobleem dat veroorzaakt wordt door de schurftmijten: Demodex canis, Demodex cati en Demodex gatoi. Jongehondenschurft of jeugdschurft komt meestal voor bij jonge dieren en niet bij mensen. De schilfermijten Cheyletiella yasguri en Cheyletiella blakeï veroorzaken een besmettelijk huidprobleem (cheyletiellosis) dat ook bij de mens voorkomt.

Luizen

Luizen, bijvoorbeeld de soorten Trichodectes en Linognathus, zijn besmettelijk.

Oorschurft

Oorschurft is een besmettelijk huidprobleem dat veroorzaakt wordt door de mijt Otodectes cynotis.

Teken

Een teek is net als een mijt een spinachtige.

Herfstmijten (thrombiculosis)

Jeuk vooral in de herfst optredend.

Leishmaniase

Dit is een systeemziekte, dat wil zeggen een aandoening waarbij behalve huidafwijkingen ook afwijkingen aan andere orgaansystemen kunnen voorkomen. Leishmaniase is een ‘importziekte’ en wordt veroorzaakt door protozoën (een bepaald soort eencelligen). Besmetting vindt plaats via de beet van zandvliegen, die voorkomen in het buitenland, met name in Zuid-Europa.

Diagnose

Het type huidaandoening bepalen we aan de hand van:

• een gesprek met de eigenaar
• een grondig lichamelijk onderzoek
• een aantal tests

Afhankelijk van de verzamelde informatie voeren we de onderstaande onderzoeken uit om tot een diagnose te komen.

Microscopisch onderzoek parasieten of schimmels

Huid en/of haren worden gecontroleerd op de aanwezigheid van parasieten of schimmels. Voor het microscopisch onderzoek worden er:

• huidschilfers met een scherpe lepel van de oppervlaktelaag afgekrabd (zonodig tot bloedens toe)
• haren met een pincet verzameld

Het verzamelde materiaal; huidschilfers of haren, wordt gemengd met een vloeistof die ervoor zorgt dat het aanwezige materiaal opheldert. Doordat het materiaal opheldert is het beter te beoordelen onder de microscoop.

Vervolgens wordt gekeken of er parasieten of schimmels aanwezig zijn. Bij een verdenking op schimmel wordt er meestal aansluitend een kweek aangevraagd. Een kweek is de meest betrouwbare methode om schimmel vast te stellen en te identificeren.

Schimmel- of bacteriekweek

Om te bepalen of en welk type schimmel of bacterie aanwezig is, sturen we huidmateriaal op naar het Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum (VMDC); een gespecialiseerd laboratorium binnen de faculteit Diergeneeskunde. In het laboratorium laat men het materiaal op een speciaal medium groeien: de zogenaamde kweek.

Allergietesten

Om te testen of er sprake is van atopie; een allergie tegen omgevingsfactoren zoals huisstof of pollen, zijn er twee soorten onderzoek nodig:

• bloedonderzoek; om te zien of een specifieke stof (IgE) aanwezig is in het bloed
• een priktest; hierbij worden verschillende mogelijke veroorzakers van de allergische reacties in de huid geprikt. Dit gebeurt onder een lichte verdoving zodat uw dier er geen last van heeft. Na 20 minuten wordt gecontroleerd of er een allergische reactie is opgewekt door één of meerdere van de stoffen. We herkennen zo’n reactie aan zwelling en roodheid in de huid.

Dieettesten (voedselallergie)

Om een voedselallergie vast te stellen schrijven we een uitsluitingsdieet (of ‘eliminatiedieet’) voor. Daarmee kan bepaald worden welk voer of welke voedingsstof de allergische reactie veroorzaakt. Voor een betrouwbare uitkomst is het erg belangrijk dat het dieet, gedurende minimaal zes weken, strikt wordt nageleefd.

Cel- of weefselonderzoek

Om tot een betrouwbare diagnose te komen, is soms cel- of weefselonderzoek nodig.

• Bij celonderzoek wordt, meestal na een punctie, een uitstrijkje, van het te onderzoeken materiaal, gemaakt. Er wordt gekeken naar het type cellen en naar de aanwezigheid van bijvoorbeeld bacteriën of gisten.
• Bij het weefselonderzoek worden onder verdoving kleine stukjes weefsel, de zogenaamde biopten, uit de huid geboord. Deze wondjes worden gehecht en genezen zonder verdere problemen. De stukjes weefsel worden vervolgens voor verder onderzoek opgestuurd naar het Veterinair Pathologisch Diagnostisch Centrum (VPDC) van de faculteit Diergeneeskunde. Dit onderzoek is onder andere nodig bij een verdenking op auto-immuunziekten of tumoren van de huid. Als er sprake is van een huidtumor verwijzen we de patiënt voor de behandeling door naar de afdeling Oncologie. 

Bloedonderzoek en/of urineonderzoek

In sommige gevallen is het nodig om bloed- en/of urineonderzoek te verrichten. Dit doen we om de juiste diagnose te kunnen stellen en/of om vast te stellen of er meer aan de hand is dan alleen het huidprobleem. In dat geval is er soms verwijzing nodig naar de polikliniek Algemene Interne Geneeskunde. 

Behandeling

Zodra is vastgesteld welke parasiet aanwezig is, wordt er een behandeling gestart met medicijnen. Afhankelijk van de parasiet zijn dat:

• speciale wasmiddelen
• ‘spot on producten’
• of tabletten

De meeste parasitaire infecties zijn op deze manier goed te behandelen en te genezen. Bij besmettelijke aandoeningen worden ook de andere dieren in huis gecontroleerd en zo nodig behandeld.

Voor de behandeling van parasitaire infecties kunt u terecht bij de afdeling Dermatologie van de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren.

Nazorg

Na de behandeling volgt meestal nog een controlebezoek. Dit is om na te gaan of de parasieten echt weg zijn. Regelmatige inspectie van uw hond of kat op parasieten, bijvoorbeeld teken of vlooien, is van belang om nieuwe infecties te voorkomen.

Risico’s

Alle voor te schrijven middelen zijn voor dit doel officieel goedgekeurd en geregistreerd. Ze zijn dus veilig te gebruiken. Risico’s op bijwerkingen zijn verwaarloosbaar klein.

Is genezing mogelijk?

In vrijwel alle gevallen is, met de juiste middelen, genezing mogelijk. Alleen jongehondenschurft ten gevolge van een infectie met Demodex canis kan erg hardnekkig verlopen.