Fertiliteitbegeleiding bij de vrouwelijke hond (teef) is erop gericht om het optimale dekmoment van de hond te bepalen zodat de kans op een vruchtbare dekking of geslaagde inseminatie die resulteert in dracht het grootst is.

Wilt u een nest pups fokken? We geven u graag een betrouwbaar advies over het optimale dekmoment. Dit advies is gebaseerd op verschillende onderzoeken, waaronder celonderzoek door middel van het afdrukken van het slijmvlies van de vulva, vaginoscopisch onderzoek en progesteron bepaling uit het bloed.

Fertiliteitbegeleiding in drie stappen

Ongeveer 6-7 dagen na het begin van de loopsheid kunt u met de fertiliteitbegeleiding starten. De begeleiding bestaat uit een aantal stappen:

• Een consult inclusief algemeen onderzoek; voor het inschatten van de vruchtbaarheid van de hond.
• Een fertiliteitonderzoek; voor het bepalen van het optimale dekmoment.
• Een drachtcontrole (is de hond zwanger of niet) vier weken na dekking. Als de hond drachtig gevoeld wordt, wordt er ook een (pret-) echo gemaakt om de embryo’s in beeld te brengen.

Leest u de folder Fertiliteitbegeleiding voor aanvullende informatie.

Fertiliteitonderzoek: het optimale dekmoment

Omdat de loopsheid van de hond lang duurt (gemiddeld 21 dagen) evenals de periode waarin een teefje dekbereid is (gemiddeld 9 dagen), is het lastig om precies te weten wanneer de kans op een vruchtbare dekking, het optimale dekmoment, het grootst is. Met fertiliteitonderzoek is het mogelijk om dit moment te bepalen. Dit onderzoek bestaat uit:

• Herhaald gynaecologisch onderzoek waarbij we onder andere het vaginaslijmvlies in beeld brengen (vaginoscopie) en cellen van dit slijmvlies microscopisch beoordelen (cytologie); dit geeft informatie over eventuele aangeboren afwijkingen en helpt om het juiste dekmoment te bepalen.
• Een meting van de progesteronconcentratie in het bloed voor het vaststellen van het moment van de eisprong.

Import en opslag van sperma van de hond (reu)

Is de dekreu die het beste past bij uw teef qua gezondheid, gedrag en uiterlijke kenmerken niet beschikbaar, bijvoorbeeld omdat de reu ver weg woont? Dan kunt u het sperma van de reu, vers/gekoeld of ingevroren, naar ons laten verzenden en/of uit het buitenland importeren.

Na de import van het sperma (vooral bij ingevroren sperma) kunt u het sperma van de hond in onze spermabank laten opslaan tot het moment van de kunstmatige inseminatie.

Contact en vragen

Afspraak maken voor fertiliteitbegeleiding

Ongeveer 6 tot 7 dagen na het begin van de loopsheid kunt u met de fertiliteitbegeleiding beginnen. Wilt u daarvoor een afspraak maken? Neemt u dan contact op met de receptie van de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren voor een afspraak.

U kunt voor fertiliteitbegeleiding bij ons terecht op maandag-, woensdag- én vrijdagochtend van 8:00 – 9:00 uur in de ochtend. We raden u aan rond nationale feestdagen contact met ons op te nemen omdat de begeleiding dan wellicht op een andere dag of tijdstip plaatsvindt.

Telefonisch spreekuur fertiliteitbegeleiding

Maandag van 12:30 – 13:15 uur
Tel: 030 253 4126

Woensdag van 12:30 – 13:00 uur
Tel: 030 – 253 1477

Overige behandelingen of onderzoeken

Wilt u meer weten of een afspraak maken voor een andere behandeling of onderzoek? Neemt u dan contact met ons op.

Kunstmatige inseminatie (KI) bij de hond is in Nederland alleen toegestaan als natuurlijk dekking niet mogelijk is of als de reu niet beschikbaar is, bijvoorbeeld vanwege logistieke redenen.

Sperma inbrengen bij de hond

Dierenarts-specialisten van de afdeling Voortplanting verrichten KI bij uw wakkere teef. Met behulp van speciale apparatuur en camerageleid brengen ze het (vers/gekoelde of ingevroren) sperma via de baarmoederhals direct in de baarmoeder bij de hond (teef) in. Dit heet transcervicale inseminatie, afgekort TCI.

Controle op anatomische afwijkingen

Daarnaast onderzoeken en controleren we iedere teef grondig op anatomische afwijkingen die een dekking of een bevalling kunnen bemoeilijken. Dit doen we bij teven die bij ons in het fertiliteits-begeleidingtraject zitten zodat we zeker weten dat dit op het juiste moment gebeurt.

Openingstijden

Bij het fertiliteitonderzoek is het optimale dekmoment bepaald. Omdat het optimale dekmoment op elke dag van de week kan zijn, kunt u voor kunstmatige inseminatie van uw hond op zowel werkdagen als in het weekend bij ons terecht.

Transcervicale inseminatie bij de hond

Kunstmatige inseminatie kan op verschillende manieren. Dierenarts-specialisten van de afdeling Voortplanting kiezen daarbij bewust voor transcervicale inseminatie (TCI), waarbij het sperma via de baarmoedermond tot in de baarmoeder van de hond wordt gebracht (en niet in de vagina). Zo gaan er namelijk weinig spermatozoa verloren.

Betrouwbare methode

Met speciale camerageleide apparatuur brengen we eerst de baarmoedermond goed in beeld. Vervolgens brengen we met deze apparatuur een katheter met vers/gekoeld of ingevroren/ontdooid sperma via de baarmoedermond in de baarmoeder. Dit is een betrouwbare, veilige methode waarbij de hond op de tafel staat en dit gebeurt zonder roesje.

De hond wordt meestal op twee opeenvolgende dagen in de vruchtbare periode geïnsemineerd, omdat ingevroren/ontdooid sperma maar kort blijft leven in de baarmoeder.

Chirurgische inseminatie

Bij de chirurgische methode van insemineren van de hond wordt via een opening in de buikwand het sperma in de baarmoeder ingebracht. Daarbij is de hond onder narcose. Deze methode is in Nederland verboden en onze dierenarts-specialisten voeren deze methode niet uit. De intra-uteriene inseminatie met endoscopische apparatuur (TCI) levert namelijk vergelijkbaar tot beter resultaat op en daarvoor hoeft uw hond niet onder narcose en geen operatie te doorstaan.

Import en opslag van sperma van de hond (reu)

Is de dekreu die het beste past bij uw teef qua gezondheid, gedrag en uiterlijke kenmerken niet beschikbaar, bijvoorbeeld omdat de reu ver weg woont? Dan kunt u het sperma van de reu, vers/gekoeld of ingevroren, naar ons laten verzenden en/of uit het buitenland importeren.

Na de import van het sperma (vooral bij ingevroren sperma) kunt u het sperma van de hond in onze spermabank laten opslaan tot het moment van de kunstmatige inseminatie.

Fertiliteitbegeleiding bij de hond (teef)

Uit de fertiliteitbegeleiding bij de hond (teef) volgt het optimale dekmoment; het moment waardoor de kans op een vruchtbare dekking van de hond het grootst is. Wilt u een nest pups fokken? Dierenarts-specialisten van de afdeling Voortplanting helpen u graag daarbij.

Contact en vragen

Wilt u meer weten of een afspraak maken? Neemt u dan contact met ons op.

Bij vruchtbaarheidonderzoek bij de mannelijke hond (reu) doen we onderzoek naar het gehele genitaalstelsel (de geslachtsdelen en -organen) van uw hond en de kwaliteit van zijn sperma. Wilt u uw hond inzetten voor de fokkerij? Dan is het belangrijk om te weten of uw hond daarvoor geschikt is en kunnen onze dierenarts-specialisten voor u het vruchtbaarheidonderzoek doen.

Onderzoek geslachtsdelen en -organen (andrologisch onderzoek)

Als u uw reu wilt inzetten voor de fokkerij is het belangrijk dat alle geslachtsdelen/organen van uw reu gezond zijn. Is dat niet zo, dan kan het zijn dat de reu bijvoorbeeld niet goed vruchtbaar is of een besmettelijke ziekte bij zich draagt. Die ziekte kan de reu via zijn sperma doorgeven aan een teefje.

Sommige landen eisen dat de reu op een aantal besmettelijke ziektes wordt onderzocht. Dit onderzoek is daarom belangrijk als u bijvoorbeeld met uw reu een teefje in of uit het buitenland wil laten dekken of als u het sperma van uw reu wilt laten versturen naar het buitenland. 

Spermakwaliteit van de hond

Daarnaast is de kwaliteit van het sperma van uw reu belangrijk. Hoe beter de kwaliteit, hoe groter de kans op een drachtig teefje. We bepalen de kwaliteit van het sperma aan de hand van drie gegevens:

• het totaal aantal zaadcellen (spermatozoa) in het sperma
• het deel zaadcellen dat beweegt (percentage beweeglijke spermatozoa)
• de bouw van de zaadcellen (morfologie)

Daarvoor nemen we bij de reu sperma af.

Sperma bij de hond afnemen

Hieronder leest u de belangrijkste punten die een rol spelen bij het afnemen van sperma:

• Het afnemen van genoeg sperma bij uw hond heeft de meeste kans van slagen als er een loops teefje rondom haar vruchtbare periode is. In principe zorgt u hier zelf voor bijvoorbeeld door contact op te nemen met bevriende hondeneigenaren. Lukt dit niet, neemt u dan contact op met de receptie van de kliniek. Medewerkers van de receptie kunnen u vertellen of we op dat moment in contact zijn met eigenaren van loopse teefjes.
• Bij het afnemen van sperma volgen we het normale gedrag van uw reu bij het dekken van een teefje. De verbinding (koppeling) tussen reu en teefje doen we na, zodat de kans op genoeg sperma zo groot mogelijk is.
• Het sperma van de reu bestaat uit drie delen (fracties). Deze worden apart opgevangen. Het tweede deel bevat meestal de meeste zaadcellen. Deze fractie geeft de meeste informatie over de spermakwaliteit van uw reu.
• We onderzoeken de kwaliteit van het sperma direct na het afnemen van het sperma in ons laboratorium.
• De afname van sperma gebeurt bij ons altijd door een Europees Specialist Voortplanting Gezelschapsdieren. 

Houd u met het volgende rekening:

• De reu mag de week voor het onderzoek geen teefje dekken. Dit om een betrouwbare uitspraak te kunnen doen over het totaal aantal zaadcellen.
• Door ziekte of het gebruik van medicijnen kan de spermakwaliteit minder goed zijn. Omdat het aanmaken van zaadcellen bij de reu wel 2 maanden duurt, kan ziekte of gebruik van medicijnen in de afgelopen 2 maanden dus tot afwijkende spermakwaliteit leiden.

Rapport vruchtbaarheid van een reu

Na het onderzoek ontvangt u direct informatie over de kwaliteit van het sperma en de gezondheid van de geslachtsdelen met een korte uitleg. Enige tijd later ontvangt u daarover ook een rapport waarin de officiële spermakwaliteit beschreven staat. Als u dat wilt, dan kunnen we voor u het rapport in het Engels opstellen. Dit is handig voor als u contact heeft met hondeneigenaren in het buitenland.

Contact en vragen

Wilt u meer weten of een afspraak maken? Neemt u dan contact met ons op.

Voor import en export van sperma van de hond kunt u bij ons terecht als natuurlijke dekking niet mogelijk is bijvoorbeeld door de (grote) afstand tussen reu en teef.

Import van sperma van de hond

Bij import van sperma van de reu helpen we u graag met:

• Het beoordelen van de kwaliteit van het sperma van de reu van de verkopende partij.
• Het bepalen van de grootte van de inseminatiedosis.
• De communicatie met de dierenarts van de verkopende partij.

Import van ingevroren sperma

Bij import van ingevroren sperma is het belangrijk dat het sperma op tijd bij ons is aangekomen zodat wij het op het juiste moment bij de teef, die op dat moment bij ons in begeleiding is of die bij ons in begeleiding komt, kunnen insemineren. Wij slaan het ingevroren sperma dan (tijdelijk) op in onze spermabank.

Import van vers/gekoeld sperma

Bij import van vers/gekoeld sperma uit het buitenland is de timing van aankomst bij ons op de universiteitskliniek van groter belang. Wij zullen in samenspraak met u tijdens de fertiliteitbegeleiding van uw teef aangeven wanneer het sperma in het buitenland moet worden afgenomen en worden verstuurd.

Export van sperma van de hond

Bij export van sperma van uw reu helpen we u graag met:

• Het onderzoek van de kwaliteit van het sperma van uw reu en zijn geslachtsdelen- en organen (andrologisch onderzoek).
• Het bepalen van de hoeveelheid te exporteren sperma van de reu.
• De communicatie met de dierenarts van de kopende partij.
• Het gereedmaken van het sperma van de reu voor transport.
• U in contact brengen met een gespecialiseerd transportbedrijf.

Omdat per land er verschillende eisen gesteld worden aan het transport van dierlijk materiaal, zorgen we er daarnaast voor dat de administratie op orde is.

Opslag van sperma van de hond tijdens het transport

De opslag van het sperma van de reu tijdens het transport kan op twee manieren: vers/gekoeld in een speciale box met koelelementen of ingevroren in vloeibare stikstof. De keuze voor vers/gekoeld of ingevroren opslag van sperma tijdens het transport wordt bepaald door de wensen van de exporteur (verkoper) of importeur (koper) en daarnaast door de transportduur en importvereisten van het land van import.

Transportduur

De keuze voor vers/gekoeld of ingevroren opslag van sperma tijdens het transport wordt onder andere bepaald door de transportduur. We raden aan om transport dat niet binnen 48 uur op plaats van bestemming kan zijn ingevroren te versturen. Als het gaat om intercontinentaal transport houd u er dan rekening mee dat het inklaren (aangifte bij de douane van goederen) door het land van import moet gebeuren en dat dat soms tijd kost.

Importvereisten van het land van import

De keuze voor vers/gekoeld of ingevroren opslag van sperma tijdens het transport wordt onder andere bepaald door de importvereisten van het land van import. Deze vereisten kunt u opvragen bij de fokker of dierenarts die het sperma gaat insemineren en in dat land werkzaam is.

Kenmerken vers/gekoeld of ingevroren sperma

In onderstaande tabel leest u over de belangrijkste specifieke kenmerken van beide manieren van transport:

Vers/gekoeld sperma van de reu	Ingevroren sperma van de reu
Reden: voor import/ export.	Reden: naast import/ export ook voor fokken in de toekomst.
Hoe: In een speciale box met isolatie van piepschuim en met koelelementen.	Hoe: In een ‘dry shipper’ (groot vat) met vloeibare stikstof -196 oC.
Gewicht: licht.	Gewicht: zwaar.
Prijs: relatief goedkoop.	Prijs: relatief duur.
Restricties: geen.	Restricties: afhankelijk van land van ontvangst.
Houdbaarheid: slechts enkele dagen.	Houdbaarheid: onbepaalde tijd, decennia.
Kwaliteit: de kwaliteit van het sperma is hoger dan ingevroren sperma.	Kwaliteit: de kwaliteit van het sperma is lager dan bij vers/gekoeld. Vooraf onderzoek doen t.b.v. zo hoog mogelijke kwaliteit.
	Na ontdooien: max. enkele uren geschikt om teefje te kunnen bevruchten (minder lange overlevingstijd in de baarmoeder).

Contact en vragen

Wilt u meer weten of een afspraak maken? Neemt u dan contact met ons op.

Invriezen van sperma van de mannelijke hond (reu) maakt fokken met het sperma van de hond in de toekomst mogelijk. Wilt u een nest pups fokken en is een natuurlijk dekking (in de toekomst) niet mogelijk? In de spermabank van het Universitair Dierenziekenhuis bewaren we ingevroren sperma van honden voor langere tijd (enkele tientallen jaren). Op die manier kunt u een hond inzetten voor de fokkerij op het moment dat hij niet meer beschikbaar is, bijvoorbeeld door castratie, verkoop of overlijden. Behalve voor u als eigenaar van de reu, kan dit ook zeer relevant zijn voor de rasvereniging bijvoorbeeld.

Sperma bewaren voor later gebruik geeft u ook de mogelijkheid om te zien of de reu gezond ouder wordt. Dat is vooral van belang als er een erfelijke aandoening speelt die pas op latere leeftijd tot uiting komt.

Naast invriezen van sperma van de hond voor langere tijd is het ook mogelijk om sperma in te vriezen voor transport naar het buitenland.

Kwaliteit van sperma van de reu

De kwaliteit van het hondensperma bepaalt mede of een dekking succesvol kan zijn en een teefje drachtig wordt. Daarom adviseren we u vóór het invriezen van het sperma van de reu eerst onderzoek te doen naar zijn vruchtbaarheid. Ook omdat het invriezen en later ontdooien van het sperma een verlies van spermacellen tot gevolg heeft. Zelfs als een reu al met succes gedekt heeft is het mogelijk dat de spermakwaliteit toch niet optimaal is.

Invriezen van hondensperma

Het invriezen van sperma van een reu verloopt in een aantal stappen. Daarbij is het hele proces gericht op het behouden van de kwaliteit van het hondensperma oftewel het beperken van ‘invriesschade’ aan de spermatozoa van de reu.

Invriezen van hondensperma gaat als volgt:

• Aan het ejaculaat voegen we een speciale vloeistof toe, vervolgens wordt het ejaculaat gecentrifugeerd en ongewenste bestanddelen verwijderd. Daarna voegen we nogmaals een beschermende vloeistof (verdunner) toe.
• We verlagen de temperatuur van het sperma in enkele uren naar koelkasttemperatuur.
• Via een computergestuurd systeem brengen we het sperma over in rietjes, meestal 0,5 ml per rietje. Voor identificatie van het sperma heeft elke reu rietjes in een eigen kleur die zijn voorbedrukt met alle relevante informatie van de reu. De rietjes vriezen we in.
• Na het invriezen bewaren we de rietjes bij een temperatuur van -196 ^oC in een vat met vloeibare stikstof. Zo blijft het voor langere tijd (enkele tientallen jaren) houdbaar.
• Enkele weken na het invriezen ontdooien we één rietje van elke sprong (elk ejaculaat van een reu) voor onderzoek naar de beweeglijkheid van de spermacellen. Op die manier kunnen we zien wat de impact van het invriezen is op de kwaliteit van het sperma van de reu. Met die informatie berekenen we hoe groot de ingevroren dosis is.
• In overleg met u wordt het gewenste aantal inseminatiedosis dat wordt ingevroren bepaald.

Grootte van de inseminatiedosis

Internationaal zijn er geen duidelijke standaarden over het aantal spermatozoa dat één inseminatiedosis vormt. Daarom is het bij import en export van sperma van belang om daar van tevoren goede afspraken over te maken. Onze dierenarts- specialisten kunnen u daarmee helpen.

Over het algemeen bestaat één inseminatiedosis na ontdooien uit 300 miljoen spermacellen na correctie voor beweeglijkheid en bouw, oftewel 300 TNB (Totaal aantal spermacellen dat Normaal gebouwd is en Beweegt). De inseminatiedosis verschilt per sprong (sperma-afname). Gemiddeld genomen is de opbrengst bij een reu (rond 30 kg gewicht) ongeveer één dosis per sperma-afname.

Opslag van hondensperma in de spermabank

In de spermbank van het Universitair Dierenziekenhuis bewaren we ingevroren sperma van honden voor enkele tientallen jaren.

Bewaarcondities

Het sperma slaan we op in rietjes, bij een temperatuur van -196 ^oC in een vat met vloeibare stikstof. Omdat vloeibare stikstof verdampt worden de vaten regelmatig bijgevuld met vloeibare stikstof. Zo komt een vat niet droog te staan, want als dat gebeurt stijgt de temperatuur en dan ontdooit het sperma. Daarna kan het sperma niet opnieuw ingevroren worden en gaat het verloren.

Kosten

Sperma bewaren onder optimale bewaarcondities brengt kosten met zich mee. Jaarlijks ontvangt u een factuur van de opslagkosten per rietje ingevroren sperma.

Eigendom en verkoop van hondensperma

Ingevroren sperma in de spermabank blijft uw eigendom en informatie over het sperma wordt vertrouwelijk behandeld. Wilt u sperma uit de spermabank verkopen of informatie met anderen delen? Dan verzoeken we u ons schriftelijk daarvan op de hoogte te stellen.

DNA-profiel

Voor de meeste stamboeken is een DNA-profiel van een reu verplicht als hij wordt ingezet voor de fokkerij. We raden u daarom aan een DNA-profiel te laten bepalen voordat u het sperma van de hond invriest. Zo heeft u later geen sperma uit de spermabank nodig voor DNA-onderzoek.

Wilt u een DNA-test laten doen? Op onze website vindt u meer informatie over beschikbare DNA-testen.

Bloed afnemen voor DNA-bank

Jaarlijks komen nieuwe DNA-tests beschikbaar om erfelijke aandoeningen op te sporen. Is een hond overleden voordat een nieuwe DNA-test beschikbaar komt? Dan kan het zijn dat sperma uit de spermabank nodig is voor een DNA-test van een bepaalde aandoening. Bijvoorbeeld als een specifieke combinatie van een reu en teef gewenst is. Om dit te voorkomen, omdat hierdoor de beschikbare inseminatiedosis die is ingevroren kleiner wordt, kunt u bij de sperma-afname ook bloed laten afnemen voor opslag in de DNA-bank.

Contact en vragen

Wilt u meer weten of een afspraak maken? Neemt u dan contact met ons op.