Logo Universiteit Utrecht

Universitair Dierenziekenhuis

Kennisbank

Hoornvliesaandoeningen

Er zijn zeer veel verschillende aandoeningen die het hoornvlies kunnen aantasten, anders dan bij hoornvliesbeschadigingen waarbij het hoornvlies afwijkingen vertoont als gevolg van trauma of infectie door een schimmel of bacterie. Er zijn geen eenduidige verschijnselen voor hoornvliesaandoeningen, soms zijn er zelfs geen klachten.

Immuungemedieerde keratitis (IMMK)

IMMK is een ontsteking van het hoornvlies, meestal veroorzaakt door een probleem in het eigen afweermechanisme. Vaak is er sprake van een witte of blauwe wolk op het oog. Doorgaans laten de paarden weinig klachten van knijpen of tranen zien.

Immuungemdieerde keratitis (IMMK) bij het paard
Immuungemdieerde keratitis (IMMK) bij het paard

Diagnose en behandelen IMMK

De diagnose IMMK stellen we op basis van oogonderzoek en door andere zaken uit te sluiten. De korte termijn behandeling bestaat uit druppelen met corticosteroïden of ciclosporine.

We adviseren chirurgisch te handelen als de aandoening blijft terugkomen. Langdurig druppelen van corticosteroïden wordt afgeraden.

Episcleraal ciclosoprine implantaat

Reageert de IMMK goed op ciclosporine druppels? Dan kunnen er ciclosporine implantaten geplaatst worden, deze geven langdurig (ongeveer 400 dagen) ciclosporine af. De ingreep voeren we uit bij het staande paard met een lokale verdoving.

Keratectomie

Reageert de aandoening niet op ciclosporine maar wel op dexamethason? Dan is er helaas geen langwerkend preparaat dat we chirurgisch kunnen plaatsen.

Deze categorie paarden komen vaak in aanmerking voor een chirurgie die een keratectomie wordt genoemd: het zieke gedeelte van het hoornvlies snijden we dan weg. Na de operatie zal het hoornvlies opnieuw aangroeien en is het weer gezond en zonder tekenen van IMMK. Dit laat doorgaans wel een litteken achter op het oog. De ingreep voeren we uit bij het staande of liggende paard, afhankelijk van de ernst.

Omdat het oog na de operatie zijn eerste beschermlaag kwijt is, behoeft het oog veel nazorg. Daarom is bescherming met antibiotica van belang.

Corneaoedeem van endotheliale oorsprong

Sommige paarden laten een bandvormige blauwe streep of een volledig blauw oog zien. Het hoornvlies is dan ziek en houdt teveel vocht vast. In het specifiek ligt dat aan de endotheliale laag van het hoornvlies.

Corneaoedeem van endotheliale oorsprong bij het paard
Corneaoedeem van endotheliale oorsprong bij het paard

We kunnen een Gunderson inlay flap plaatsen: deze techniek is gebaseerd op een techniek uit de humane oogheelkunde. Op één of twee plekken aan de randen van het oog halen we een oppervlakkig stuk van het hoornvlies weg en daaroverheen hechten we een dunne laag oogslijmvlies (conjunctiva). Zo wordt de afvoer van het overtollige vocht in het hoornvlies bespoedigd. Deze paarden staan doorgaans langer op de kliniek zodat we voldoende en juiste nazorg kunnen leveren.

Corneabeschadiging en melting ulcer

Een corneabeschadiging kan in allerlei soorten en in meer of mindere mate voorkomen. Van alleen een beschadiging tot een milde infectie of een zeer ernstige infectie die hierbij komt kijken. De therapie en de duur hiervan hangt daarom ook af van de ernst.

Hoornvliesbeschading met zeer ernstige infectie (melting ulcer) bij het paard
Hoornvliesbeschading met zeer ernstige infectie (melting ulcer) bij het paard

De oorzaak van de infectie bij een diepe corneabeschadiging is meestal een bacterie of een schimmel. Daarom nemen we aanvullende monsters af bij dergelijke patiënten, zodat we weten om welke schimmel of bacterie het gaat.

De therapie bestaat vaak eerst uit medicamenteus behandelen. Maar als dit onvoldoende werkt zijn er verschillende vervolgstappen mogelijk, lees daarover meer op de pagina over hoornvliesbeschadigingen.

Bilateral corneal stromal loss (BCSL)

BCSL (of corneadystrofie) is een hoornvliesaandoening waarbij één van de belangrijke bouwstenen van het hoornvlies wordt aangetast. De aandoening zien we geregeld bij het Friese paard en kan beiderzijds voorkomen. Paarden hebben vaak in het begin weinig klachten.

Bilateral corneal stromal loss (BCSL) bij het paard
Bilateral corneal stromal loss (BCSL) bij het paard

Opvallend is een blauw plekje op het hoornvlies, meestal aan de onderrand van het transparante deel van het oog. De toepasbare therapie heet cross linking; deze therapie wordt ook bij mensen gebruikt. Het is een staande ingreep waarbij we gebruik maken van riboflavine en UV bestraling. Met als doel is het stabiliseren van het hoornvlies.

Als de aandoening te vergevorderd is of cross linking niet het gewenste resultaat geeft, dan komt het paard in aanmerking voor het plaatsen van een conjunctivaalflap. Dit is een operatie onder algehele narcose waarbij we een stukje oogslijmvlies over het aangetaste deel van het hoornvlies plaatsen.

In zeer ernstige gevallen, en als de schade te groot is, kan het paard het oog verliezen aan deze aandoening.

Eosinofiele keratitis

Eosinofiele keratitis is een aandoening aan de ogen van het paard die meestal voorkomt in het voorjaar of de zomer. Het heeft zijn naam te danken aan het type ontstekingscellen die een belangrijke rol spelen: eosinofielen.

De oorzaak is waarschijnlijk een overgevoeligheidsreactie op omgevingsfactoren of mogelijk op parasieten. Paarden kunnen last hebben van knijpen, vieze ooguitvloeiing en dikke oogleden. Daarnaast kunnen er beschadigingen op het oog zichtbaar zijn met gele stipjes. Uw eigen dierenarts kan eventueel de diagnose onderscheiden van andere oogaandoeningen met vergelijkbare klachten.

Eosinofiele keratitis bij het paard
Eosinofiele keratitis bij het paard

De behandelduur is doorgaans lang en intensief en bestaat initieel uit verschillende soorten oogmedicatie. Enerzijds voorkomt dit de infectie en anderzijds remt het de afweerreactie die verantwoordelijk is voor de aandoening. Als medicatie alleen niet voldoende blijkt, dan is debridement een optie: met een klein chirurgisch instrument verwijderen we de afwijkende cellen van het hoornvlies. Meestal voeren we dit uit bij het staande gesedeerde paard.

Helaas kan de aandoening kan terugkomen en daarom adviseren we u een vliegenmasker te gebruiken.